Сүүлийн жилүүдэд асар хурдацтай өргөжин тэлж буй салбар бол и-спорт. Дэлхийн сая сая үзэгчдийг байлдан дагуулж буй энэ спорт Монгол Улсад ч хүчээ авч, олон улсын тавцанд өрсөлдөх чадварлаг тоглогч, тоглолтын үеэрх сэтгэл хөдөлгөм мөчийг та бидэнд сонордуулагч кастерууд ээлж дараалан төрөн гарсаар байна. 

Монгол хэлээр и-спортын тоглолт үзэгчдийн тоо “Esports Chart”-д 179’000 давж, манай улсын баг “Esports World Cup 2025” цомыг атгаад удаагүй энэ цаг үеийг тохиолдуулан 10 өөр тоглогч, кастеруудын онцгой ертөнц, адал явдлаар дүүрэн замналыг эл нийтлэлээс сонирхоорой.

1. Б.Батболд /Ethan/ 

Төрөл: MLBB-ийн тоглогч
Одоогийн баг: REIGN
Өмнөх тоглож байсан баг: Lilgun, IHC Esports, Verso Time
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2019 он
Үүрэг: Roamer

Миний хувьд 2019 онд и-спортоор хичээллэж эхэлснээс хоёр жилийн дараа мэргэжлийн тоглогч болж байсан. Намайг анх энэ спортоор хичээллэхэд гэрийнхэн маань нэлээн дурамжхан хүлээж авсныг санадаг. Тэмцээний дундуур утсыг минь хурааж авч байсан ч удаатай. Ер нь хүүхдээ и-спортын замналаар явахыг дэмжих эцэг эх ховор байх. Харин The MongolZ-ийн ачаар эцэг эхчүүдийн хандлага арай өөрчлөгдөж эхэлсэн санагддаг.

Би анх Esports Network /ESN/-ээс зохион байгуулсан “Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээн”-д орж байсан юм. Азаар ч гэх үү тэр үед ээж маань ажилтай байж таарснаар тэмцээндээ амжилттай оролцож, хоёрдугаар байр эзэлж байлаа. Тэр амжилтын дараа гэрийнхэн маань и-спортод арай нааштай хандаж эхэлсэн. Бусад эцэг эхчүүд ч мөн адил хүүхдэдээ жаахан ч гэсэн өөрийгөө сорьж үзэх боломж олгож байж л үнэхээр чадах эсэхийг нь нүдээр үзэх боломж бүрдэнэ гэж боддог.

Тоглолтын үеэрх сэтгэл зүй маш чухал. Тоглолтын өмнө “The Script хамтлагийн Hall of Fame,” “Rokitbay-ийн Нэг өдрийн хаан” зэрэг дуунаас эрч хүч авах дуртай. Мөн сэтгэл санаагаа тогтвортой байлгахын тулд сунгалтын дасгал хийж, бохь зажилдаг.

Мэргэжлийн тамирчин болсноос хойш дөрвөн жилийн хугацаанд ур чадвар, хандлага, тоглолтын туршлага гээд бүхий л талаараа тодорхой хэмжээнд өсөж дэвшсэн. Тэр дундаа и-спортыг харах өнцөг минь хамгийн их өөрчлөгдсөн гэх байна. Өмнө нь сонирхогч байхдаа энэ спортыг тун амархан гэж боддог байсан юм. Харин төрөл бүрийн багт тоглож, олон тэмцээний ард гарсны дараа и-спорт гэдэг маш их тэсвэр тэвчээр шаарддаг талбар болохыг ойлгож авсан.

Тоглолтын өмнө “The Script - Hall of Fame,” “Rokitbay - Нэг өдрийн хаан” зэрэг дууг сонсож, эрч хүч авах дуртай

Б.Батболд

2. Ч.Эрдэнэмөнх /Bebex/

Төрөл: MLBB-ийн тоглогч, дасгалжуулагч
Өмнөх тоглож байсан баг: Lilgun, IHC Esports, Positive Gaming
Дасгалжуулсан баг: Waow GG Esports, IHC Esports
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2021он
Үүрэг: Coach Analyst, Gold Laner

Миний хамгийн дуртай MLBB-ийн баатар бол Zhask. Энэ баатар 2020 онд ямар ч өрсөлдөгчөө хоёр, гуравхан цохилтоор дарж авах чадвартай байсан юм. Харин сүүлийн жилүүдэд ур чадвар нь бага зэрэг суларсан санагддаг. Гэхдээ зөв удирдаж чадвал нэгийн эсрэг тавуулаа тоглох тулаан ч асуудалгүй өрнөчихдөг.

Анх и-спортын чиглэлээр “Jig Jug - Winter Showdown” тэмцээнд оролцож байлаа. Бэлтгэлийн өрөөгүй учир багаараа хэд хоног буудалд байрлан бэлтгэлээ базаасан ч тэмцээндээ ялалт байгуулж чадсан. Энэ ялалтын дараа "Lilgun" гэх багт тоглогчоор элссэн юм. Үүний зэрэгцээ өнгөрсөн оны ESN-ийн “Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээн”-д IHC Esports багийн дасгалжуулагчаар ажиллаж байлаа. Финалын шатанд MongolZ багт хожигдож, хоёрдугаар байранд орсон доо. Хэдийгээр ялалт байгуулна гэдэгтээ тун итгэлтэй байсан ч санаснаар бүтээгүй. Манай багт гурван шинэ гишүүн орж ирээд удаагүйн сацуу сэтгэлзүйн бэлтгэл хангалтгүй байснаас хожигдсон гэж боддог.

Би тэмцээнд орохоос 14 хоногийн өмнө сахарын хэрэглээгээ бүрэн танадаг. Ингэснээр тоглолтын үеэр айх, сандрах зүйлгүй, сэтгэл зүй тогтвортой болдог учир тайван тоглож чаддаг. Ер нь бэлтгэлээ сайн хийж, тоглолтоосоо өөр юм бодохгүй байхад л болно доо.

Заавал хожих ёстой, дэмжиж байгаа хүмүүсийнхээ итгэлийг алдаж болохгүй гээд өөртөө дарамт үүсгэлгүй тоглох хэрэгтэй

Ч.Эрдэнэмөнх

3. Я.Ариунжаргал /Ariucle/

Төрөл: Counter Strike (CS2)-ийн тоглогч
Одоогийн баг: Chinggis Warriors
Өмнөх тоглож байсан баг: Aravt, Reneval, IHC Esports
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2021 он
Үүрэг: Rifler

Би наймдугаар ангидаа буюу 2018 онд анх Counter Strike (CS2) тоглоом байдгийг олж мэдсэнээр тоглож эхэлсэн. Ингээд найзуудтайгаа үе үе PC орж тоглодог боллоо. Анх Аравт /Eruption/ багт дуудагдсанаар мэргэжлийн тоглогч болж байсан түүхтэй. Бэлтгэлийн өрөөтэй, Roux, Controlez зэрэг томоохон тоглогчидтой мөр зэрэгцэн ур чадвараа ахиулах боломжтой болсон нь тухайн үед их гоё санагдсан.

Надад Tyloo багийн JamYoung тоглогчийн арга барил таалагддаг. Тоглох ур чадвар сайтайн зэрэгцээ ямагт сандралгүй, тайван сэтгэл зүйтэй тоглодог хүн. Түүнээс их суралцаж, үлгэр жишээ авдаг.

Би одоогоор хичээлээсээ чөлөө авчихсан, мэргэжлийн тамирчны ур чадвараа дээшлүүлэх зорилготой яваа. Цаашдын гурав, дөрвөн жилд и-спортдоо түлхүү анхаарлаа хандуулахаар шийдсэн хэрэг. Мэдээж тодорхой хугацааны дараа дахин суралцана гэсэн төлөвлөгөөтэй.

Цаашдын гурав, дөрвөн жилд и-спортдоо түлхүү анхаарлаа хандуулахаар шийдсэн

Я.Ариунжаргал

4. Э.Тэмүүлэн /Lexor2k/

Төрөл: Counter Strike (CS2)-ийн тайлбарлагч
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2016 он


Яг одоо Монголын и-спортын хөгжил суурь нь тавигдах шатандаа явж байгаа гэж хардаг. Манай улс хүн ам цөөтэй учир нэг тоглоом руу нийтээрээ шуурах, тэр зүг рүү хэт хэлбийх хандлагатай. Жишээ нь, Дота-гийн томоохон тэмцээн зохион байгуулагдвал төдийлөн олон үзэгчтэй байхгүй л болов уу. Харин CS2-ын тэмцээн болоход The MongolZ баг ирэх эсэхээс тухайн тэмцээнийг хэр олон хүн сонирхох нь шалтгаалдаг.

Ирээдүйд и-спортын чиглэлээр дотоод дахь өрсөлдөөн харьцангуй буурч, Азийн түвшинд CS2 нэлээд нэр хүндтэй болох байх. Валорант бол идэвхгүй, Дотагийн тэмцээн ч байхгүй, The International /TI/-д л хүч үздэг ганц, хоёрхон багтай болчихсон шүү дээ. Тэгэхээр ирээдүйн и-спортыг яг л энэ янзаараа урагшлах болов уу гэж боддог. Гэхдээ The MongolZ цойлж гарч ирсэн шиг өөр бусад тоглогчид ч нийгмийн чиг хандлагыг өөрчилж болох юм.

CS2 бол багийн тоглоом. Багаараа амжилттай тоглохын тулд нэгнээ сайн ойлгодог байх хэрэгтэй. Зөвхөн тоглолтын үеэр ойлголцох биш, хувь хүнийх нь хувьд бие биеэ илүү сайн таньж мэдэж, нэг хүн шиг болох хэрэгтэй. Тиймээс нэг баг болохын тулд хоорондоо нөхөрлөх нь чухал.

Би 2016 оноос и-спортын тайлбарлагч хийж эхэлсэн. Тухайн үед Монголд тун цөөн тайлбарлагч байдаг байлаа. Иймд тоглогч, тайлбарлагчаар зэрэг ажилладаг байсан. Тайлбарлагч хүн тоглогчоосоо илүү нүдний хурдтай, гүйлгээ ухаан сайтай, и-спортын талаар анхан шатны мэдлэггүй хүнд ч ойлгогдох хэмжээнд тоглолтыг тайлбарлаж чаддаг байх зэрэг нь зайлшгүй шаардлага.

Тайлбарлагч хүн тоглогчоосоо илүү нүдний хурдтай, гүйлгээ ухаан сайтай, и-спортын талаар анхан шатны мэдлэггүй хүнд ч ойлгогдох хэмжээнд тоглолтыг тайлбарлаж чаддаг байх хэрэгтэй

Э.Тэмүүлэн

5. Л.Алтанзул /Zulaana/ 

Төрөл: MLBB-ийн тоглогч
Одоогийн баг: Ladybugs
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2023 он
Үүрэг: Багийн ахлагч, Mid Laner

Эмэгтэй тоглогчдыг ур чадварын хувьд дутмаг гэж шүүмжилдэг хүмүүс их. Гэсэн ч шүүмжлэхээс илүү дэмждэг хүмүүс давамгайлдаг учир сөрөг сэтгэгдэлд тэгтлээ эмзэглээд байдаггүй. Эмэгтэй тоглогчид харьцангуй цөөн. Гэхдээ олон тоглогчид байх тусам тэр дундаас ялгарах авьяас чадвартай тоглогчдын тоо дагаад нэмэгдэнэ шүү дээ.

Анхны тэмцээндээ ялалт байгуулчхаад өөрөөрөө маш их бахархаж байснаа санадаг. Би өөрийгөө тэр хүртэл явна гэж төсөөлж байгаагүй хэрэг. Тухайн үед туршлага, ур чадвараар ч дутмаг байлаа. Харин анх спонсортой болоод мэргэжлийн тоглогчдын түвшинд тоглолтын бэлтгэлээ базааж эхлэх их хэцүү байсан. Өдөрт олон цагаар сууж, нэг үйлдлээ байн байн давтаад байгаа нь залхмаар санагдсан ч эцсээ хүртэл хичээхээр шийдсэн дээ. Ийнхүү тэмцээндээ амжилттай оролцсон ч олон цаг дэлгэц ширтсэнээс үүдэн хараа муудах, сэтгэл санаа хэлбэлзэл гэх мэт хүндрэлүүд гардаг юм билээ. Харин одоо бол энэ бүхнийг хэрхэн шийдэх, сэргийлэх арга учраа өөрийн болгоод авчихсан.

Олон тоглогчид байх тусам тэр дундаас ялгарах авьяас чадвартай тоглогчдын тоо дагаад нэмэгдэнэ

Л.Алтанзул

6. О.Лхагвасүрэн /Mayki/ 

Төрөл: MLBB-ийн тоглогч
Одоогийн баг: The MongolZ
Өмнөх тоглож байсан баг: Astronaut, Ozzy, Venomx, Kumiho, Aravt, Raya of Throne, Xeno Squad 2, 7eventi, Your Cute
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2017 он
Үүрэг: Mid Laner

Анх 2017 онд Mobile Legends: Bang Bang гэх тоглоомыг ангийн найзуудын хамт сонирхон тоглож байлаа. И-спорт баяр хөөр, уйтгар гуниг, сандрал гээд төрөл бүрийн сэтгэл хөдлөлийг мэдрүүлдэг. Энэ нь ч миний энэ спортод дурлах болсон гол шалтгаан. Ингээд өнгөрсөн оноос эхлэн The MongolZ MLBB багт нэгдэж, мэргэжлийн тоглогч болохоор шийдсэн. Өөрийн хобби, хүсэл мөрөөдлийнхөө дагуу явж байгаа нь сайхан ч байнгын дэлгэц ширтээд суух нь хэцүү санагддаг.

Одоо МУИС-ийн Бизнесийн сургуульд маркетингийн чиглэлээр суралцдаг. Хоббигоо хөгжүүлэхийн сацуу боловсролдоо ч цаг гаргах хэрэгтэй гэж боддог. Тиймээс аль алийг нь орхигдуулахгүйгээр цагаа зөв хуваарилахад суралцаж байна.

Манай баг анхны аваргын цомоо авсан үе санаанаас ер гардаггүй юм. Бид дуртай спортынхоо төрөлд аварга болсноор зогсохгүй анх удаа гадаадад очиж, өөр улсын олон багуудтай бэлтгэл хийж үзсэн үе гэдгээрээ их онцгой. Мөн тухайн үед багийн гишүүд маань хоорондоо харилцааны жаахан асуудалтай байсан юм л даа. Тэр бүхнийг даван туулж, нэгнийгээ ойлгоод эцэст нь түрүүлж чадсан багаараа маш их бахархдаг.

Хоббигоо хөгжүүлэхийн сацуу боловсролдоо ч цаг гаргах хэрэгтэй

О.Лхагвасүрэн

7. Г.Билэгт /Wise/

Төрөл: PUBG Mobile-ийн тайлбарлагч
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2022 он

Дасгалжуулагч хийх нь миний хобби бас ажил. Угтаа би газар доорх байгууламжийн инженер мэргэжилтэйн сацуу хувийн компаниа удирдан ажилладаг. Тэгэхээр PUBG Mobile-ийн тайлбарлагч хийх нь миний орлогын эх үүсвэр биш. Багаасаа л PUBG тоглох дуртай байсан учир тайлбарлагч болохоор шийдсэн. Тайлбарлагч болохоос өмнө бусад сонирхол нэг залуустай нэг баг болж, хэд хэдэн бичил тэмцээнд оролцож байсан ч ямар нэг амжилт үзүүлж байгаагүй.

Саяхан болж өнгөрсөн PUBG Mobile-ийн “Esports World Cup 2025” тэмцээний тоглолтыг нэг дор 15,000 хүн үзсэн байсан. Энэ нь үзүүлэлтээрээ дэлхийд хоёрдугаарт бичигдэх амжилт. Гэхдээ 60-70 мянган хүн үзэгчид нэг дор цугларах нь юу л бол. Учир нь PUBG Mobile хөл хорионы үеэр л тэсрэлт хийсэн тоглоом шүү дээ. Харин одоо бол хүмүүс хөл хорионоос өмнөх өдөр тутмын амьдралын хэв маяг руугаа шилжчихсэн учир утасны тоглоом тоглох нь эрс багассан санагддаг. Гэхдээ багассан гээд PUBG Mobile уналтад орсон гэсэн үг огт биш. Дэлхийн хэмжээнд хэвийн л үзэлттэй байна.

PUBG Mobile уналтад ороогүй, дэлхийд үзүүлэлтээрээ хоёрдугаарт бичигдэж байна

Г.Билэгт

8. Т.Багабанди /Zxaura/ 

Төрөл: MLBB-ийн тоглогч
Одоогийн баг: IHC Esports
Өмнөх тоглож байсан баг: Bosuul, Lilgun
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2020 он
Үүрэг: Jungler


Анх Mobile Legends: Bang Bang тоглоомыг тоглож эхлэхэд “Zxone” гэдэг тоглогч байсан юм. Тэр хүний нэрийн эхний үе “Zx” гэдэг нь содон санагдаж, нүдэнд тэр даруй тусаж билээ. Тийнхүү “Zx” гэх эхлэлтэй “aura” гэсэн үгийг холбосноор тоглогчийн нэрээ бүтээж байлаа.

Тэмцээндээ амжилттай оролцохын тулд сайн унтаж амрах хэрэгтэй. Би өдөрт найман цагийн нойр авдаг. Яг бэлтгэлийн үеэр өдөрт наймаас арван цаг ранк дарж өнжинө. Үлдсэн цагт нь скрим хийж, бусад орны тоглогчидтой туршлага солилцдог. Гадаадын орноос Филиппин гаралтай, Индонезийн лигт тоглодог ONIC нэртэй тоглогчоос үлгэр дуурайлал авдаг.

Анх нэг жижиг тэмцээнд орж байсан юм. Манай баг түрүүлж, нэг хүн 60’000 төгрөг авч байсан. Гэрээсээ тоглосон болохоор сэтгэлд тийм ч сайн хүрээгүй. Харин 2022 оны Үндэсний аварга шалгаруулах тэмцээнд “Босуул” гэдэг багийн гишүүнээр орж байлаа. Тэмцээндээ 3:2 харьцаагаар ялалт байгуулж, бөөн баяр болсон доо.

И-спортоор хичээллээд, амжилт үзүүлээд байвал орлогын эх үүсвэрээ нэмэх, гадаадын томоохон тэмцээнд оролцох боломж бүрддэг

Т.Багабанди

9. Н.Цогтсайхан /Rynx K/

Төрөл: MLBB-ийн тоглогч
Одоогийн баг: The MongolZ
Өмнөх тоглож байсан баг: Final Episode
Хэзээнээс тоглож эхэлсэн: 2019 он
Үүрэг: Gold Laner

Би 2023 онд мэргэжлийн тоглогч болсон. Өдөрт таваас дээш цагийг тэмцээндээ бэлдэхэд зарцуулдаг. Аливаа зүйлд уурлаж бухимдахгүй, хэт ургуулан бодохгүй байх зэргээр сэтгэл зүйгээ тайван байлгахыг хичээдэг.

И-спортын тамирчин болоход маш их золиос шаардагддаг. Тоглолтуудад тогтмол ялалт байгуулахын тулд хичээл сурлага, гэр бүлдээ зарцуулах цаг зав хомсдох нь олонтоо. Би гэр бүлээсээ хол байгаад нэлээдгүй хугацааг өнгөрүүлж байгаа. Уг нь академик хичээлүүддээ шамдана гэсэн бодолтой байдаг. Гэвч тэмцээнд оролцох үеийн ачааллаас шалтгаалж сурлагын үзүүлэлт хэлбэлзэх үе бий. И-спортоор хичээллэхийн давуу тал нь гэвэл өөрийн хоббигоо орлогын эх үүсвэр болгохоос эхлээд томоохон мөрөөдлүүдээ биелүүлэх зэргийг цөм дурдаж болно.

Амжилттай тамирчин болохын тулд өөрт байгаа бяцхан авьяасыг тууштай хөгжүүлж, ур чадвар болгох хэрэгтэй. Ур чадвар, авьяас хоёрыг тусад нь авч үзэх боломжгүй санагддаг.

Өөрт байгаа авьяасыг тууштай хөгжүүлж, ур чадвар болгох хэрэгтэй

Н.Цогтсайхан