"E-Mongolia" гэх төрийн бүх үйлчилгээг нэг дор төвлөрүүлсэн апп нээлтээ хийгээд цөөхөн хонож байна. Төрийн хүнд суртлыг багасгаж, иргэдийн амьдралыг хөнгөвчлөх энэ төслийг Мэдээллийн технологи, харилцаа холбооны газар гардан хэрэгжүүлж буй. Өнөөдрийн ярилцлагадаа бид тус газрын даргаар энэ зун томилогдсон Б.Болор-Эрдэнийг урьсан юм. Тэрээр бакалавраа Хүмүүнлэгийн Ухааны Их Сургуульд олон улсын харилцаагаар, магистраа БНСУ-ын Хандонгийн их сургуульд бизнес удирдлага, Оксфордын их сургуульд нийтийн удирдлагаар хамгаалан төгсжээ. Б.Болор-Эрдэнэ Азийн Хөгжлийн Банк, Мянганы Сорилтын Санд ажиллаж, Дэлхийн Банк, НҮБ-ын Хөдөө аж ахуйн байгууллага зэрэг байгууллагад зөвлөх хийж байсан туршлагатай. Ингээд мэдээллийн технологи, харилцаа холбоо гэх чухал салбарт төрийн бодлогыг хэрэгжүүлэх хариуцлагатай ажлыг эрхэлж буй түүний ажлын арга барилтай танилцъя.

Байршил: Монгол, Улаанбаатар
Эрхэлдэг ажил: Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газрын дарга

Хэрэглэдэг гар утас: iPhone 11 Pro

Хэрэглэдэг компьютер: Macbook Pro
Сошиал хуудас: Obuna Battsengel (Facebook), @obuna (Instagram)

1. ТАНЫ КАРЬЕРААС БИД ЮУГ МЭДЭХ ЁСТОЙ ВЭ?

Манайх намайг дөрөвдүгээр ангид байхад хотод шилжиж ирсэн юм. Сайн сургалттай сургуульд сууриа сайн тавьсных болов уу, шилжиж ирснээсээ хойших хэдэн жилд гурван анги үсэрч, үр дүнд нь их сургуулиа 18 настай төгссөн. Тэгээд Азийн Хөгжлийн Банкны төсөлд нийгэм, жендерийн мэргэжилтнээр орж байв. Олон улсын харилцаагаар сурч төгсөхдөө би "Жендер ба дипломат ажиллагаа" гэсэн сэдвээр дипломоо бичсэн юм л даа. Энэ судалгааны ажилдаа яагаад бараг бүх элчин сайд эрэгтэй байдаг хэр нь бусад дипломат ажилтнуудын дийлэнх нь эмэгтэй байдгийн учрыг судлах гэж оролдсон. Тэгтэл дипломат ажиллагаа явуулахад юм ууж, сигар татаж ярилцах, хамт морь унах гэх мэт олон арга ашиглагддаг, тэр нь голдуу эрчүүдийн хийдэг зүйлс гэсэн үр дүн гарч байв. Энэ судалгаагаа АХБ-нд төсөл болгон илгээснээр тэнд ажиллах болсон хэрэг. Дараа нь Мянганы Сорилтын Сан, Дэлхийн Банк зэрэг байгууллагад ажилласан. Мөн Дэлхийн Банкны АНУ дахь салбарт болон Австрали дахь салбарт хэд хэдэн сар ажилласан туршлагатай. Британийн Засгийн газарт бас дадлага хийж байлаа. Дараа нь өөрөө стартап компани эхлүүлэн, Оксфордын их сургуультай хамтран дижитал шилжилт, цахимжилтын сэдвээр судалгаа хийсэн. 2018 оноос Л.Оюун-Эрдэнэ сайдын орон тооны бус зөвлөхөөр ажиллах болж, энэ зунаас төрийн албанд бүрэн шилжээд байна.

Өнгөрөгч долоодугаар сард одоогийн ажлаа аваад, багаараа маш шаргуу хоёр сар ажилллан, төрийн байгууллагуудын үйлчилгээг нэг дороос хүргэх "E-Mongolia" апп-аа нээлээ. Сайдын орон тооны бус зөвлөхийн хувиар энэ төсөл дээр өнгөрсөн оны сүүлчээс ажилласан юм. "E-Mongolia" төсөл энэ оны эхэнд Эстонийн Цахим засаглалын институтээр үнэлгээ хийлгэн замын зургаа гаргасан. Тэр дагуу ажиллан аппаа сая, энэ сарын 1-нд нийтэд хүргэлээ. Энэ хугацаанд 17 мянган хүн үйлчилгээ аваад байна. Өнгөрсөн даваа гарагт л гэхэд гадаад паспортыг шинээр захиалах үйлчилгээ нэмэгдлээ. Төрийн бүх л үйлчилгээг иргэдэд ойртуулж, холбож өгөх апп тул цаашид хийх, сайжруулах зүйлс их бий.

2. ТАНЫ АЖЛЫН ДУНДАЖ НЭГ ӨДӨР ХЭРХЭН ӨНГӨРДӨГ ВЭ?

Би их ажилладаг төрлийн хүн. Өдөрт 12 цаг ажиллах бол хэвийн үзэгдэл. Сүүлийн хоёр жил бүр ч их ажиллаж байна.
Ажлын дундаж өдөр гэвэл өглөө ирээд ажлынхантайгаа хуралдаж, хийж буй зүйлсэд нь санал сэтгэгдлээ хэлдэг. Мэдээж олон уулзалт хийнэ. Тиймээс долоо хоногийн хоёр өдөрт нь ихэнх уулзалтаа шахахыг хичээж байгаа. Мөн төрийн хурал, чуулганд дуудагдах тохиолдол их гардаг. Тэр болгонд бэлдэж очих шаардлагатай. Мөн төрийн байгууллагад удирдах ажил хийхэд бэлгэдлийн гэмээр ажлууд цөөнгүй байдаг юм байна. Үйл ажиллагааны нээлт, хаалтад оролцох гэх мэт. Тийм болохоор өглөө 8-аас өмнө, орой 17 цагаас хойш л яг төвлөрч суух, бичиг цаасны ажлуудаа хийдэг.

3. ТАНЫ АЖЛЫН НӨҮ-ХАУ?

Олон улсын байгууллагуудад ажиллаж байсантай холбоотойгоор ажлаа сайн төлөвлөхөд онцгой анхаардаг. Гэхдээ Монголд нарийн төлөвлөхөд амаргүй. Мөн би өөрийгөө ч, бусдыг ч нэлээн шахаж ажилладаг. Туршлагаас харахад, монголчууд голдуу цагийг нь тулгаж аливааг хийдэг. Тэгэхээр нэг даалгаврыг 10 хоногийн хугацаатай өгөх, 3 хоногийн хугацаатай өгөх нь онцын ялгаагүй болчихдог талтай. Тиймд аливаа ажлыг богино хугацаанд дуусгахаар төлөвлөхийг илүүд үздэг болсон. Эцэсцэг (deadline)-ээ хол тогтоочхоор дунд нь явц шалгах нь өөрөө том ажил болоод төвөгтэй.

Манай байгууллага Засгийн газрын тохируулагч агентлагийн статустай. Энэ нь бусад хэрэгжүүлэгч агентлагтай харьцуулахад, бодлогоо өөрөө гаргах, хэрэгжүүлэх гэсэн хоёр үүрэгтэй буюу илүү ажилтай гэсэн үг. Тэгсэн атлаа манай агентлаг 30 гаруй ажилтантай буюу хамгийн цөөн хүнтэй агентлагуудын нэг. Иймд бага нөөцөөр их ажлыг хэрхэн хийх вэ, ажилтнуудаа яаж урамтай зоригтой ажиллуулах вэ гэдгийг сайн бодох ёстой. Ер нь дэлхийн хандлагыг дагаж ажлыг хүний олноор биш, бүтээмж өндөртэй цомхон бүрэлдэхүүнээр нугалах нь зөв гэж үздэг.

4. АШИГЛАХГҮЙ БАЙЖ ЧАДДАГГҮЙ АПП, ХЭРЭГСЛҮҮД ЮУ ВЭ?

Лаптоп болон ажлын суурин компьютер дээр ажлаа явуулна. "Google Calendar"-ийг байнга ашигладаг. "Fitbit"-ийн ухаалаг цагийг зүүж, алхалтаа хэмждэг. Сүүлийн үед фитнесд явж чадахгүй байгаа болохоор алхах чухал болчхоод байна. "McKinsey Insights" гэх аппаас мэдээлэл унших дуртай. Бас подкаст их сонсож, "Netflix" үзэх дуртай. Сошиал медиагаас гэвэл мэдээлэл хүргэх зорилгоор фэйсбүүкийг түлхүү ашиглаж байна. Тэгээд мэдээж "E-Mongolia" апп-ийнхаа үйл ажиллагааг хянах зорилгоор байнга ашиглаж байгаа.

5. ЦАГ ХЭМНЭХ ХАМГИЙН САЙН АРГА ТАНЬ ЮУ ВЭ?

Сайн төлөвлөх нь цаг хэмнэх сонгодог арга. Төлөвлөхгүй бол ажил ихтэй үед шууд л бухимдана шүү дээ. Мөн уулзалт их хийж буй тул нэг бүрийг нь 20 минутаас хэтрүүлэхгүй байх бодлого барьж байгаа.

6. ХИЙХ АЖЛАА ХЭРХЭН ТӨЛӨВЛӨДӨГ ВЭ?

Хийж буй ажлаа төсөл гэж үзэн төлөвлөж заншсан. Төрийн албаны хувьд жилийн эхэнд төлөвлөгөө гаргаад, жилийн эцэст хянуулаад, гүйцэтгэлээрээ үнэлгээ авдаг. Төлөвлөгөө биелээгүй бол дарга, удирдах ажилтнуудтай хариуцлага тооцдог. Энэ систем бол тоглоом биш учраас төрийн албаныхан төлөвлөгөөгөө нэлээд ерөнхий гаргаад, гүйцэтгэлээ ч гэсэн ерөнхий тайлагнадаг юм уу гэж анзаарсан. Миний бие ажлаа аваад ажлынхаа 30 гаруй хүнтэй уулзаж, он дуустал тус бүрээр нь төлөвлөгөө гаргуулсан. Би Дэлхийн Банкинд мониторингийн ажил хийдэг байсан учраас төлөвлөх, хянах тал дээр мэргэшсэн гэж болно. Энэ туршлага маань одоогийн ажилд давуу тал болж байна.

7. ЭРЧ ХҮЧЭЭ ХЭРХЭН СЭЛБЭДЭГ ВЭ?

Би их ажиллаад сайн амрахыг хичээдэг. Нэг төслийн ард өдөр шөнөгүй ажилласныхаа дараа гадагшаа аялж сэргэдэг дадалтай. Өөрийгөө урамшуулах арга гэх юм уу. Жишээ нь, өнгөрсөн жилийн есдүгээр сарын 17-нд том хурал зохион байгуулаад 20-нд нь Европоор аялахаар гарч байв. Аялах нь хэдий бие махбодын хувьд сүйдтэй амралт болохгүй ч оюун санааг үнэхээр сэргээж, амрааж чаддаг. Олон улсын байгууллагуудад ажилладаг байхад ажиллангаа аялах боломж их олддог байж. Одоо тийм боломж алга. Гэртээ сайхан кино үзэх, дасгал хийх, найзуудтай уулзах, салхинд гарах гэх мэтээр эрч хүчээ сэлбэж байна. Сүүлийн үед эргээд хамтлаг дуучдын тоглолтууд хийгдэх болж. Үзнэ дээ.

8. ҮНДСЭН АЖЛЫНХАА ХАЖУУГААР ДУРЛАЖ ХИЙДЭГ ТӨСӨЛ/АЖИЛ ЮУ ВЭ?

Би судалгааны ажилд их сонирхолтой. Оксфордын их сургуулийн профессоруудтай хамтраад COVID-19 малчдад хэрхэн нөлөөлж байгаа талаарх судалгааны ажилд оролцож байгаа.

Монголд судалгааны аргачлалууд илүү нарийсаж хөгжөөсэй, суурь судалгаанууд сайн хийгдээсэй гэж хүсдэг. Улс орны брэндингээр мэргэшсэн судлаач "The Good Country Equation" номдоо "Монголчуудын талаар судалгаа хийхэд хамгийн хэцүү байсан. Учир нь монголчууд хэн гэдгээ мэддэггүй. Өөрсдийнхөө ялгамжит чанарыг тодорхойлж чаддаггүй. Түүнээс шалтгаалаад олон улсад ямар брэндингээр гарахаа мэддэггүй" гэсэн байна лээ. Тэгэхээр өөрсдийнхөө хэн болохыг сайн судалж мэдэхээс эхлээд энэ тал дээр хийх зүйлс их байгаа гэж боддог.

9. ХИЙЖ БУЙ АЖЛЫН ОНЦЛОГ ЮУ ВЭ? ЭЕРЭГ САЙН БА ХЭЦҮҮ БЭРХШЭЭЛТЭЙ ТАЛУУД?

Одоогийн ажил маань нийгэмдээ томоохон эерэг өөрчлөлт авчрах боломжтой хариуцлагатай ажил. Төрийн албанд мөн өөрөө л сайн ажиллах юм бол таатай боломжууд гарч ирдэг юм шиг санагдсан. Тийм болохоор би боловсролтой залуучуудыг төрд хэсэг хугацаанд ч болов ажиллаасай, төрийн ажил хэрхэн явагддагийг ойлгоосой гэж хүсэх болсон. Дараа нь хувийн хэвшилд ажиллалаа гэхэд төр хэрхэн ажилладгийг мэддэг байх нь олон талаар тустай болов уу. Бизнесийн өндөр түвшинд гарсан хүмүүс бол үүнийг сайн ойлгодог юм билээ. Төрийн ажил удаан гэдэг, ороод ажиллахаар зарим талаар удаан байх нь аргагүй байдаг санагдсан шүү.

Нөгөөтээгүүр, хэцүү бэрхшээлтэй зүйлс бас бий. Төрийн албаныханд сонгуулийн дараа ч юм уу өөр нэг дарга ирээд халчих вий гэсэн айдас байдаг. Ажил ихтэй хэр нь цалин хөлсний хувьд ямар байдгийг хүмүүс мэдэх байх. Төрд ажиллагсдыг үнэлэх үнэлэмж бага байгаа нь бас ажиглагддаг. Ингэхээр тэр хүмүүс тодорхой хэмжээний золиос гарган төрд зүтгэдэг.

Залуу эмэгтэй ингээд удирдах албанд ирэхээр ажлын агуулга руу орж харалгүй жижиг сажиг, өнгөн зүйлс дээр өөлөөд шүүгээд байх нь хэцүү юм билээ. Ийм хувцас өмсчихөж гээд л. Хийж буй ажлаар минь л дүгнээсэй гэж хүсдэг дээ.

10. ТА ОДОО ЮУН ДЭЭР ТӨВЛӨРЧ БАЙГАА ВЭ? ОЙРЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ?

Манай газар "E-Mongolia" апп-ийн ард реформын шинжтэй томоохон өөрчлөлтүүдийг хийхээр төлөвлөж байгаа. Үүний хүрээнд Мэдээллийн аюулгүй байдлын тухай хууль, Өгөгдөл хамгаалах тухай хууль, Төрийн цахим харилцааны тухай хууль зэрэг хэд хэдэн хууль дээр ажиллаж байна. Мэдээллийн аюулгүй байдалд өндөр ач холбогдол өгөхөөс өөр аргагүй. Иргэд төрд өөрийнх нь ямар ямар мэдээлэл байгааг хардаг, тэр мэдээллийг нь төрийн албан хаагчид хэзээ, юунд зориулж ашиглаж вэ гэдгийг мэддэг байх хэрэгтэй. Өөрийнх нь датаг хэрхэн ашиглаж буйг мэдэх нь ардчилсан улсын иргэний нэг үндсэн эрх гэж үзэж байгаа. Мөн төрийн байгууллагууд хоорондоо мэдээлэл чөлөөтэй солилцдог болно. Тоон гарын үсгийг хэрэглээнд нэвтрүүлэх ажил хийж байна. Тоон гарын үсгийн хэрэглээ нэмэгдвэл том үсрэлт болно.

Манай газраас жил бүр зохион байгуулдаг мэдээлэл, харилцаа холбооны технологийн салбарын "ICT экспо" болох гэж байна. Аравдугаар сарын 8-нд форум, 9-11-нд экспо болж, салбарынхан чуулна. Бид "E-Mongolia" аппаа дэлгэрэнгүй танилцуулна. "Facebook" компани зарим бүтээгдэхүүнтэйгээ оролцоно, операторууд шинэ бүтээгдэхүүнүүдээ танилцуулна. Мөн бид нийгмийн асуудал шийдэх зорилготой зургаан стартапыг шалгаруулан үнэгүй оролцуулж байгаа. Энэ жил экспогийн үеэр элдэв шагнал урамшуулал гардуулахгүй гэж шийдсэн.

Мөн ирэх жилээс яамд, төрийн байгууллагуудын мэдээллийн технологийн гүйцэтгэлийг хянах, нэгдсэн стандартаар хангах ажлыг эхлүүлэх төлөвлөгөөтэй байгаа. Энэ төрлийн ажлуудад байгууллагуудад багагүй төсөв гаргадаг ч гүйцэтгэл хангалттай түвшинд тэр бүр хүрдэггүйг өөрчлөх нь зүйтэй болов уу.

11. ТА ӨӨРИЙГӨӨ ХЭРХЭН ХӨГЖҮҮЛЖ, СУРАЛЦДАГ ВЭ?

Түрүүн дурдсанчлан, судалгаа хийх байдлаар өөрийгөө хөгжүүлдэг. Мөн сүүлийн үед юм сурах гол арга маань подкаст болчихоод байна. Ялангуяа "Freakeconomics" подкастыг их сонсдог. Мөн "Goldman Sachs"-ийн зах зээлийн судалгаа, анализуудтай тогтмол танилцдаг. Шинэ ажилд ороогүй удаагүй болохоор хүмүүстэй уулзаж ярилцах, мэдээлэл цуглуулах байдлаар ихийг сурч байна. Ажлаа авсан эхний сардаа өдөрт л арав гаруй уулзалт хийдэг байлаа.

12. САНАЛ БОЛГОХ НОМ, ХӨГЖИМ, КИНО?

Сүүлийн үед хөнгөхөн кино үзэхийг эрмэлздэг болсон байна лээ. Ажил ихтэй үед хүнд кино үзэх хэцүү. "Netflix"-ээр хоолны шоу их үздэг. Жишээ нь хоолны тухай "Salt, Fat, Acid, Heat" нэртэй баримтат контент их таалагдсан. "Friends"-ийг бол байнга л үзнэ, заримдаа юм хийж байхдаа тавиад орхичихдог. Англид байсан болохоор "The Crown" цувралд дуртай.

Хөгжим гэвэл хуучны хөгжимд илүү дуртай. Фитнес хийхдээ бол мэдээж цоглог, хэмнэлтэй хөгжим сонсоно. Австралийн "5 Seconds of Summer" хамтлагт дуртай. Сүүлийн үед стэнд-ап комеди үздэг болоод байгаа. Стэнд-ап хошин шогийн мэдрэмж, илтгэх урлаг, тэгээд ямар нэг мессежийг хүмүүст ойлгуулах гэх зэрэг хэд хэдэн чадварыг шаарддаг нарийн урлаг юм билээ. Грэм Нортоны шоуг бас нэрлэж болно.

13. АВЧ БАЙСАН ХАМГИЙН САЙН ЗӨВЛӨГӨӨ?

Аав ээж маань бага байхаас л сайн хөдөлмөрлөх ёстойг үлгэрлэж харуулсан. Түүний хүчинд би тууштай хөдөлмөрлөхийг гол зарчмаа болгосон гэж болно. Залуу хүнд туршлага дутах зүйл гарна. Харин туршлага суухын тулд ихийг хийх ёстой.

14. БУСДАД ШИДЭХ САНАА?

Бусдыг аливаа зүйлийг өөрөөр хардаг, өөрөөр хийж болох уу гэж эрэлхийлдэг байгаасай гэж хүсдэг. Энэ зүйл ийм л байсан, ингээд болоод л ирсэн юм гээд байвал нийтээрээ хөгжихгүй шүү дээ. Ялангуяа залуу хүн аливааг өөр өнцгөөс харах, зөв тал руу нь өөрчлөхийг байнга эрмэлздэг байх хэрэгтэй болов уу. Өөрчлөх гээд бүтэлгүйтэж, дутаж болно. Гэхдээ туршдаг л байх ёстой байх. Манай монголчууд ер нь харьцангуй нээлттэй хүмүүс. Тэгэхээр зөв зүйтэй санаануудыг туршаад л явах хэрэгтэй гэж боддог доо.

Эцэст нь, нэг уриалга хэлэхийг хүсэж байна. "E-Mongolia" бол төрийн үйлчилгээг цахимжуулах төдийгүй Монгол Улсыг дэлхийн хэмжээнд цахим үндэстэн болгох том алхам учраас иргэдийн оролцоо, ялангуяа залуучуудын дэмжлэг их хэрэгтэй байна. Тиймээс залуучууд маань энэ апп-ийг ээж аав, эмээ өвөөдөө сайн зааж өгөөрэй. Бүгдээрээ цахим үйлчилгээ аван цагаа хэмнэж, хэмнэсэн цагаа илүү хэрэгтэй зүйлсэд зарцуулцгаая.